Investigación: lexitimidade e teorías do dereito

A. Validez e lexitimidade

1.Escribe a túa opinión sobre o tema que ocupa aos artigos seguintes. Para redactar a túa opinión ten en conta:

• Cáles serían as funcións das leis
• En qué medida a actividade do correo é pública ou privada
• Qué dereitos entran en conflicto

2.Un soldado alemán é xulgado despois da guerra por un tribunal militar por ter participado na matanza de centos de xudíos. O soldado argumenta da seguinte forma:

Tratabase, certamente, dunha orde extraordinaria; o feito de que fora necesario o exterminio en masa dos xudeos era algo sobre o que non me podía permitir opiniar. o propio Fürer tiña dado as ordes apra a "solución final" á cuestión xudea. un oficial das S.S. non podía plantexarse os valores desa orde: "O Fürer ordea e nos obedecemos" non foi nunca unha simple frase, senón que se tomaba en sentido literal.

• O soldado alega que a orde proviña do Fürer ¿iso faina válida? ¿e lexítima?
• O soldado pensa que estaba coaccionado polo medo. Repasa a lección 1 e resposta: ¿É válida a excusa da coacción? Razoa a resposta.
• ¿Debería o soldado terse negado a cumprir a orden? Justifícalo.
• No caso de non cumprir a orde do Fürer, ¿O soldado estaría seguindo algún código? Repasa a lección 3 e resposta: ¿De qué tipo?

B.Iusnaturalismo y positivismo jurídico

3.Recentemente tes oído nos medios de comunicación alguna noticia referente ao xuízo contra el ex-dictador Pinochet. ¿Cres que é lexítimo xulgar a un ex-jefe de estado polos actos que cometeu mentras exerceu como tal?. Xustifica túa resposta, primeiro aceptando a postura do positivismo xurídico e logo aceptando a posición do iusnaturalismo.

4.Na historia de España tamén se tentou lexitimar a actuación autoritaria dun xefe de estado dende os presupostos do positivismo xurídico. Estudia como se tentou levar a cabo esa lexitimación da forza

5.Imos usar os conceptos de “iusnaturalismo” e “positivismo xurídico” para analisar un tema de actualidade: a eutanasia.

• ¿Cal é a túa posición ante o tema? ¿consideras que é unha opción lexítima ou non?
• Dende a posición do positivismo xurídico ¿En qué condicións se consideraría válida unha norma que legalizara a eutanasia? ¿E dende o iusnaturalismo?
• -Para tener un poco máis claro como poden usarse estes conceptos no debate, en contra ou a favor
• Resume as posturas plantexadas na discusión e da a túa opinión persoal respecto a cada unha delas no foro de debate

Cando o rei Alexandre preguntou ao pirata porque se adicaba a perturbalo mar, este respondeu con arrogante libertade. “pola mesma razón que ti infestas a terra; pero como eu o fago cun pequeno barco chamánme corsario e a ti, como o fas cun grande exército, chamanche emperador. San Agustín: La Ciudad de Dios

¿A concepción do estado que se presenta no texto apoiaría a elección que fixeche? ¿qué denominación recibe ese tipo de estado? consulta unha das opciones seguintes (dependendo das túas respostas)

Se as túas opcións coinciden con
Bloque A 2	Bloque B 3	Bloque C 2

Se as túas opcións coinciden con
BLOQUE A 3	BLOQUE B 2	BLOQUE C 1

Se as túas opcións coinciden con
BLOQUE A 2	BLOQUE B 3	BLOQUE C 2

Le o seguinte artigo sobre o desenrolo histórico das teorías sobre o estado

Investigación: Estado y legitimación

A. Noción de Estado e tipos
1.O Estado fai cumprir as normas nunha sociedade ¿De qué instrumentos se vale para facelas cumprir? ¿Cal é a orixe do Estado, fins, e características que o definen? ¿Cantas formas de goberno coñeces e cómo se establecen as normas en cada unha? Elabora un esquema.

2.Pon un exemplo para cada unha das formas de goberno que describiche. Podes consultar en

3. ¿Cál consideras que debe sela función prioritaria dun goberno? Elixe unha en cada bloque gardando a coherencia entre elas.
Bloque A

1. Asegurar un sistema de saúde
2. Construir e reparar os medios de comunicación
3. Proporcionar estabilidade política

Bloque B

1. Vixiar as condicións do traballo
2. Vixiar e castigar aos delincuentes
3. Inspeccionar e controlar os alimentos

Bloque C

1. Organizar un exército que permita defender ol país en caso de ataque
2. Asegurar a tódolos súbditos os mesmos dereitos
3. Asegurar o dereito á propiedade privada

4 . Elabora un esquema que resposte as cuestións seguintes:

• ¿Cales son os modelos de estado que coñeces?
• ¿Cales son as características principais do estado de benestar? ¿E os seus principais problemas?
• ¿Que características ten o estado de dereito? ¿que é unha constitución? ¿de que autor parteu a definición de "constitución"?

5.¿Cal das seguintes situacións políticas consideras peor? Ponnas por orde e aclara por qué as ordeas nesa forma.. ¿Como se podería garantir que non ocorran?

• O funcionarios do goberno ocultan un informe sobre unha enfermidade contaxiosa para evitar o pánico e o desastre económico que resultaría se se coñecese.
• O Goberno decide suprimir de tódolos libros de texto a teoría da evolución por considerala contraria á relixión que practica o 90% de la poboación
• OGoberno declara subversivo a todo o que ouse oporse abertamente as súas decisións
• Unha cidadana decide votar a un candidato porque lle parece o máis guapo.
• Un cidadán decide votar a un candidato porque defende baixar os impostos (e iso beneficia os seus negocios) aínda que sabe que iso repercutirá en que non se poida invertir na sanidade pública.
  

B.- Tipos de lexitimación

6.¿Cómo podemos valorar a lexitimidade dun estado?

7. Consulta as formas de organización política do estado e explica cómo se determinaría en cada unha a validez dunha norma. Se alguén a rexeitase, ¿qué podería facer para cambiala ou non cumplila? Pon un exemplo.

8. Busca a definición de cada un dos modelos de goberno seguintes e explica en qué se basaría a lexitimación do estado en cada un deles e pon alo menos un exemplo actual ou histórico de cada un. Agrúpaos polo tipo de lexitimación decindo que teñen en común: dictadura, teocracia, tecnocracia, consello de anciáns, monarquía absoluta, gobernos representativos (aristocracia, oligarquía..), democracia. ¿Cál das xustificaciones anteriores che parece máis aceptable? Da razóns. Investiga en

Como xa temos visto, os códigos son imprescindibles para vivir en sociedade. Algúns destes códigos regulan as accións dos individuos no que teñen que ver coas normas básicas de convivencia, á marxe dos intereses individuais e buscando o interese colectivo. Dentre este tipo de códigos destacan o moral e os legais. Os códigos morais baseanse na coerción que o individuo se impón a sí mesmo (sen que poida intervir ningunha instancia exterior) e os códigos legais tratan de asegurar a conducta dos individuos (á marxe das súas intencións e vontade particular) e baseánse na coerción externa.

Validez e lexitimidade

Unha norma é válida cando se realiza de acordo aos principios xerais que determinan o conxunto do código, de forma que non poden darse nun código normas contradictorias, nin normar que non estean establecidas de acordo coas normas que se estableceron ao respecto. O procedemento para establecer unha lei varía dunha comunidade política a outra, pero sempre está rexido por unha serie de normas procedímentais que tentan garantir que a lei cumpra os requisitos que esa comunidade política considera esenciais. Un exemplo deste tipode procedemento pode ser o que rexe a comunidade económica europea.

Agora ben, unha norma pode establecerse de forma totalmente correcta (no aspecto formal) e, sen embargo mandar algo (contido) que non consideramos xusto. Entón dicimos que a norma non é lexítima (recorda o argumento de Ántigona). Cando falamos de lexitimidade dunha norma referimonos, non á validez formal ou corrección, senon ao fundamento mesmo que a propón como boa ou correcta. En xeral a lexitimidade dunha norma remitenos á lexitimidade do poder que fai cumprir a norma, porque se o poder non é lexitimo, non terei porque acatalo e, en consecuencia, non deberei cumprir a norma.

Poder e autoridade

Cando a imposición dun código se realiza dende fora, a instancia que leva a cabo a coerción debe ter poder para impoñelo. Agora ben, o poder pode emanar de distintas fontes: pode provir da forza física (como no caso dunha banda de ladróns), do mérito da persoa ou institución que o posúa (como no caso dun pai ou dun predicador) ou ben da propia moralidade do código que se propón.

Cando falamos de autoridade entendemos a potestade que posúe unha persoa ou institución sobre os seus subordinados. Pero, en sentido estricto, contrapoñemos autoridade a poder, de forma que un grupo pode ter poder (forza) pero non autoridade (razó) para imporse aos demáis.

Para garantir que a imposición dos códigos legais se leve a cabo por autoridade e non por mero exercicio do poder, como forza física, é polo que as distintas sociedades elaboraron sistemas de goberno (establecemento de normas) que se fundamentan en razóns distintas da forza física e que atenden a criterios de racionalidade moral ou, no seu defecto aos intereses xerais da sociedade.

Esta busca das formas de goberno maís correctas preséntase ao longo da historia de occidente, pero ten o seu punto de inflexión co xurdimento dos Estados modernos.

Positivismo xurídico e iusnaturalismo

No que a práctica xurídica e legal se refire, podemos distinguir dúass posicións básicas:

a) Positivismo xurídico:

Por unha parte a de aqueles autores que se orientan cara o estudio científico do dereito e xunta o dereito positivo coa lexitimidade, separando a súa vez os conceptos de dereito e moralidade. Poderíamos dicir que seguen as ideas de Maquiavelo e Hobbes. Esta posición mantén que as normas nonn teñen lexitimidade algunha aparte do poder co que se instauran e, polo mesmo, son sempre lexítimas mentras ese poder sega exercéndose. Polo tanto a discusión acerca da lexitimidade dos códigos non é relevante. Estes autores enmarcanse no positivismo xurídico, todos coinciden en deslindar o dereito da moral. Os valores éticos quedan á marxe, no sentido en que non é neles onde se funda o dereito.

A crítica fundamental que pode facerse ao positivismo xurídico é o illamento que introduce no estudio das normas xurídicas, ao illalas do seu contexto social e ético.

b) Iusnaturalismo:

Algúns autores sosteñen que a análise das normas legais non pode separarse nunca da análise dos valores morais que as fundamentan. Afirman que calquera lei debe estar de acordo coa natureza humana e un conxunto de valores universais. Eses valores determinanse a través da razón e a historia humanas. A análise e a especificación de ditos valores en forma de código é o que se coñece como Dereito Natural. Esta análise parte do dereito positivo nas sociedades modernas, e non consiste máis que no recoñecemento de certas e exisencias morais universais que recoñecen tódolos sistemas liberais e democráticos.

A crítica que pode facerse ás posicións iusnaturalistas, é que esa análise dos valores universais ven determinado por descricións da natureza humana que, aínda que pretenden ser obxectivas, no fondo non son máis que un producto cultural e social dunha época e unha comunidade determinada, convertindo finalmente os ideais dun grupo de seres humanos nos ideais de toda a humanidade.

O Estado.

O Estado, como institución radicalmente diferente das comunidades políticas anteriores, preséntase como unha estructura que representa a autoridade na sociedade, e que para ser lexítimo ten que xustificarse e cumprir cuns determinados requisitos.

A noción de Estado nace coma un intento de deslidar os campos da moral (conducta individual) e da legalidade (requisitos mínimos para a convivencia social). Desta maneira a súa intención é regular a vida en comunidade e protexer a seguridade dos cidadáns, non propoñer ideais de vida para os individuos. Este é o ideal de Estado Protector, que non interfire na ética privada dos seus súbditos.

Aínda que o Estado ten coma función e límite a legalidade e non a moralidade, é necesario que a súa autoridade sexa lexítima se queremos que a súa función se manteña máis alo do uso da forza ou da bondade dos seus resultados para os intereses individuais. Así o Estado defínese como unha comunidade política que posúe tres atributos fundamentais (dos que carecían as comunidades políticas da antigüidade: a) dispoñer de fontes de poder, fundamentalmente coercitivo, b) Un territorio (país), c) unha serie de normas legais ou códigos escritos, nos estados democráticos unha constitución.

Ao longo da historia as función que debería levar a cabo o Estado foron perfilándose e variando. A idea de Estado protector dos individuos deixou paso a unha idea de Estado cuia función fundamental era satisfacer as necesidades de cooperación e progreso dos seus súbditos, xurdiu así a idea de Estado Benefactor. Este tipo de estado foise facendo máis prepotente ao mesmo tempo que crecían o control sobre os seus súbditos e deu orixe a Estados totalitarios, con distintas formas de goberno (aristocracias, dictaduras, oligarquías...). Como reacción contra este intrusismo do Estado na vida privada dos individuos xurdirá o concepto de Estado de dereito, que se caracteriza por establecer límite á intervención do estado no conxunto da sociedade e asegurar mecanismo para poder controlar as instancias de poder e goberno. En pleno século XX, a preocupación pola xustiza e o reparto equitativo de bens nunha sociedade dominada polo mercantilismo, levará á idea de Estado de Benestar, na que o Estado se considera fundamentalmente un elemento equilibrador e sustentador da xustiza social.

A historia do nacemento do Estado moderno

A reflexión acerca da natureza e estructura do Estado comenzou en Grecia e prosegue nos nosos días como unha das preocupacións fundamentais do ser humano. Como necesariamente debemos vivir en comunidade, a necesidade de construir a mellor comunidade posible convirtese nunha exisencia vital e tamén moral. O papel que o Estado tiá na antigüidade e as relacións que se establecían entre individuo e comunidade eran en certo xeito máis complexas, pero tamén máis directas que as que establecemos nas sociedades modernas. O camiño que vai dunhas a outras constitúe o desenvolvemento da civilización occidental.

O cidadán en Grecia participaba directamente no poder político, pero a cambio o Estado tiá unha misión, non só lexisladora en relación aos asustos públicos, senón educadora dos valores morais dos individuos. A política, na antigüidade, entendíase como unha ciencia capaz de dar sentido á vida do ser humano, que só podía como tal en sociedade. Individuo e sociedade non se consideraban separables e, polo tanto, os intereses dos individuos e os da comunidade non deberían diferir. Platón (na República) e Aristóteles (na Política), cada un ao seu xeito, tentan describir como debería ser o goberno ideal que permitirá conseguir unha vida feliz aos individuos. O goberno ideal para ámbolos dous é un goberno autoritario (como a monarquía ou a aristocracia), aínda que Aristóteles aceptará tamén a democracia como unha forma posible de goberno.

O xurdimento do Imperio Romano, a noción de cidadanía que que o sustentaba e a necesidade de implantar un dereito en todos aqueles pobos conquistados, fan necesario a consideración da humanidade como un atributo universal de tódolos seres humanos (independentemente de que sexan cidadáns romanos ou non). Esta consideración conleva o recoñecemento, por primeira vez, dos dereitos, como algo inherente á natureza humna, e non á condición de cidadán.

A expansíon do Cristianismo en Occidente permite profundizar na idea dunha "humanidade universal" baixo un goberno da Iglesia. Sen embargo aporta tamén conflictos ao escindir en dúas partes á cidadanía. O ser humano se considera cidadán de dous mundos: o mundo temporal e o mundo celestial. Esta idea atopou a súa formulación na obra de San Agustín A Cidade de Deus (413-416). O conflicto de intereses entre a autoridade máxima da Iglesia (O Papa) e a autoridade máxima dos Estados (os reis) provocaron, ademáis de cruentas guerras, o inicio dos primeiros estudios sobre a lexitimidade das leis e os gobernos e a posibilidade dunha "desobediencia lexítima". A resolución destas cuestións, atopou un portavoz na personalidade de Santo Tomás de Aquino, que abogaba pola primacía dos dereitos naturais sobre os civís, de forma que a autoridade dos reis quedaba limitada, non pola Iglesia, senón pola propia natureza humana. Santo Tomás formulou tamén, a idea de Estado como un instrumento ao servicio do ben común.

A Idade moderna establece un punto de inflexión importante na reflexión acerca do Estado, que pode observarse nunha das súas obras máis emblemáticas O Príncipe de Nicolás Maquiavelo. Consiste fundamentalmente en separar a reflexión política da reflexión moral ou ética e dos valores e presupostos relixiosos. Xurde deste xeito o Estado laico. O Estado segundo os modernos, debe ocuparse de regular a vida pública, non de educar e formar persoas. Na obra de Jean Bodino (1576) Os seis libros da República se establece a soberanía como atributo exclusivo do Estado, independentemente da forma do goberno. O Estado asume así tódalas decisións con independencia de calquera poder externo a el (outras nacións ou a Iglesia) e exerce a súa autoridade sobre tódolos grupos internos (cidadáns, gremios, asociacións....). Segundo os autores modernos a idea de Estado non se basea en agrupacións naturais, nin culturais, nin relixiosas, senón no acordo ou ben na imposición, de esta característica xurde a necesidade de limitar o poder do soberano, apelando ao dereito natural ou ben ao dereito á propiedade.Tamén é na Idade Moderna cando xurden as teorías do Contrato Social. Entre estas podemos atopar dúas teorías enfrontadas:

A teoría de Tomas Hobbes, desenvolvida na súa obra fundamental O Leviatán (1561) presenta unha noción de contrato social, a partir da necesidade de supervivencia e unha idea negativa do individuo e lexitima un estado autoritario, con soberanía absoluta sobre os seus membros que, unha vez que renuncian aos seus dereitos en favor do soberano, non poden volver a recuperalos. Este Estado estaría en permanente estado de confrontación con outros estados.

A visión de Locke, desenvolta na súa obra Tratado sobre o goberno civil (1690), sen embargo, parte dunha noción máis neutra respecto á natureza humana. Afirma que o contrato social é froito dun acordo entre individuos que se recoñecen como iguais e pretenden preservar os seus dereitos inalienables. Locke lexitima, con esta teoría, calquera Estado que respecte os dereitos inalienables dos individuos e que sexa froito do acordo entre eles. Xurde desta forma o primeiro bosquexo do que serán os gobernos democráticos.

Coa Ilustración (s. XVIII) xurde a idea de que, se o Estado é unha institución froito do acordo entre os seres humanos e os representa, a súa expresión (as leis) deben ser a expresión da natureza humana, que é fundamentalmente racional. Na obra de Rousseau O Contrato Social (1762) afirmase que as leis deben ser froito da vontade xeral que non se corresponde coa vontade da maioria, nen siquera coa vontade de todos, senón coa expresión dunha lei racional universal que poida ser acatada por calquer cidadán. A idea de Estado que desenvolve Rousseau ten a súa expresión na redacción dunha constitución, documento escrito que, coma unha acta fundacional, recolle a relación de principios e dereitos fundamentais dun Estado. Durante a Idade Moderna desenrolanse dúas tendencias repecto á democracia. Por unha parte están os defensores da democracia directa, rexida polo principio de "un home un voto". Pola outra os partidarios dunha democracia parlamentaria, na que se elixen por sufraxio universal os representantes que posteriormente decidirán no parlamento as leis do Estado e as estratexias políticas.

A partir do século XIX comenzase a notar unha desconfianza xeral na teoría do sufraxio universal que se supón que lexitimaría o abuso das maiorías sobre as minorías. Requirese do Estado que garanta un trato xusto para as minorías e o establecemento duns dereitos fundamentais do ser humano, que se manteñan por riba de calquer posible acordo maioritario. Xurde así a Idea dun Estado Benefactor, preocupado polo benestar dos cidadáns, non só no que respecta á vida pública, senón tamén na vida privada. Esta idea do Estado Benefactor está desenvolvida na obra de J.S, Mill Sobre a Liberdade (1859)

Durante este século xurde tamén unha das teorías políticas que máis influencia terá no noso século: o marxismo. O marxismo mantén que o Estado non é máis que un instrumento ao servicio da dominación entre clases sociais. A través do Estado se lexitima o dereito á propiedade e a acumulación de capitais, que conlevan a desigualdade social e a opresión. A obra de Marx e Engels Manifesto Comunista (1848) inicia unha época de revolucións sociais que producirán cambios de reximenes políticos no século XX, pero tamén sustanciais transformacións na noción do Estado que asumirá a función de redistrubuir a riqueza para amortiguar as diferencias sociais. Un movemento máis radical que o comunista pero que asumía os mesmos puntos de partida e as mesmas finalidades que o comunismo foi o anarquismo, liderado por Bakunin. Este autor abogaba pola eliminación e destrucción total do Estado mediante unha revolución inmediata contra o poder, para instaurar a continuación unha convivencia social baseada no establecemento de comunidades naturais entre os individuos, que decidirían a súas leis directamente por medio de métodos asamblearios. As súas ideas non tiveron aplicación práctica, pero si que tiveron moita influencia nos movementos sindicais e obreiros do século XX.

No século XX a reflexión sobre o Estado estivo marcada por dous acontecementos fundamentais:

A aplicación das ideas comunistas en Rusia por Lenin, nunha Rusia atrasada que non coincidía cos presupostos que Marx tiña ideado para a Revolución. Isto orixinou un fortalecemento da burocracia e o Estado, en lugar de levar a unha desaparición do mesmo, convertíndose nunha dictadura que duraría case todo o século.

Por outra parte xurdiu o fascismo, que dende un plantexamento nacionalista, instaura un Estado con poder absoluto sobre os seus membros, que conlevará a eliminación dos sindicatos, os partidos e a restricción das liberdades. A idea de nación fundamentase na comunidade estatal. O que se entende por nación diferencia uns fascismos doutros. Así, por exemplo, o fascismo italiano entendía por nación unha unidade moral e unha vontade común (elementos culturais), mentras que o fascismo alemán entendía por nación o conxunto de individuos que pertencían á mesma raza. Tal noción de Estado conleva unha ideoloxía racista que expón en toda a súa dureza o libro de A. Hitler Mi Lucha (1925)

A Segunda guerra mundial e a desaperición do fascismo, xunto co fracaso dos reximenes comunistas, deu inicio a un novo período dominado por unha economía capitalista, baseada nunha sociedade de mercado e sustentado por reximenes políticos democráticos. Unha sociedade tan dominada polas relacións comerciais como a de fins do século XX, conlevará inevitablemente a eliminación paulatina das fronteiras que exise unha economía en expansión (globalizada). Esta desaparición obrigará aos Estados a buscar formas de organización política supranacionais que tenten regular as interrelacións entre os individuos, pero non xa nun campo restrinxido, senón internacional. Desta necesidade xurdiron primeiro os foros internacionais como a ONU, logo as lexislacións universais como a dos Dereitos Humans e máis tarde á formación de novos estados que, como o Europeo, se forman a partires de outros moitos. Estes Estados precisan novas formas de organización política, novas formas de lexislación e tamén de participación.

Tipos de lexitimación

Segundo como se administre o poder nunha sociedade, estableceremos un tipo de goberno ou outro. Se o poder se impón teremos gobernos autoritarios, mentras que si o poder se establece por acordo, produciremos sociedades democráticas. Máis, calquera que sexa o tipo de Estado que establezamos faise preciso unha lexitimación e non todos as tentativas de lexitimación son aceptables.

Os intentos de lexitimación son sempre tentativas de racionalizar a situación xa existente (o sistema de goberno que está vixente: monarquía, dictadura, oligarquía, democracia...). Que un Estado se fundamente racionalmente a si mesmo, deixando a un lado o mero uso da forza, é un exercicio interesante e productivo. Un Estado que os seus membros recoñezan como necesario, xusto e razoable, será un Estado no que os conflitos e incertidumes serán menores, e, polo tanto o exercicio do poder faise máis facil e productivo.

Os sistemas de goberno autoritarios, precisan fundamentarse nunha teoría do mérito dos seus gobernantes, ou do demérito dos gobernados que precisan, por iso, ser guiados. Tódalas formas de goberno autoritarias, ben sexan monarquías absolutas, dictaduras, tecnocracias, oligarquías ou aristocracias, fundamentan o seu dominio en exclusiva do poder na razón do mérito do gobernante (ben polo seu carisma, a súa xenética, o seu sangue real, a súa intelixencia, o seu valor....). Exemplos deste tipo de fundamentacións carismáticas son por exemplo:

a) a teoría da orixe divina do poder. Esta teoría afirma que a única autoridade é a que provén de Deus, pois del procede a vida e a lei natural e, polo tanto, a autoridade só estará lexitimada se deriva da autoridade divina. Este tipo de xustificación é típica das sociedades dominadas por un fundamentalismo relixioso. Na actualidade teñen apenas defensores pero, aínda hoxe son utilizadas naqueles Estados nos que o líder político é, á vez, un líder espiritual. Podemos atopar unha formulación desta teoría na obra de Tomás de Aquino.

b) a teoría do mérito. A primeira xustificación teórica moderna deste tipo aparece na obra de Maquiavelo: O Príncipe. Maquiavelo xustifica o poder do gobernante ao basealo na súa habilidade e sagacidade, propoñendo un Estado lexitimado polo mérito do que ostenta o poder. Este tipo de lexitimación é unha variante das antigas lexitimacións do goberno que atendían ao mérito que podiamos atopar nas aristocracias atenienses, pero ten a particularidade de que entende o mérito do gobernante non nun sentido moral, senón práctico e utilitario. Neste tipo de lexitimación o gobernante está liberado de obedecer a lei e non garante ningún control sobre o mesmo. Isto provoca que a forza sexa, naqueles casos nos que o gobernante non poida manter o poder por mérito, a única posibilidade de conservar o poder. Por iso Maquiavelo acaba afirmando: O fin xustifica os medios. Outro exemplos de lexitimación baseada no mérito son os modelos de goberno dos pobos primitivos, baseados en tradicións e que fundamentan o poder na operatividade das tradicións que imperaron ata o momento. Soen ser sociedades sen códigos escritos, aínda que en ocasións tamén atopamos este tipo de fundamentación en gobernos autoritarios de corte relixioso ou fundamentalista.

Os tipos de fundamentación e lexitimación do poder anteriores teñen en común que parten da incapacidade do individuo para rexerse a sí mesmo. Fronte a este tipo de lexitimacións xurden as teorías do contrato social que tentan xustificar a autoridade do Estado en argumentos racionales:

Los tipos de fundamentación y legitimación de poder anteriores tienen en común que parten de la incapacidad del individuo para regirse a sí mismos. Frente a este tipo de legitimaciones surgen las teorías del contrato social que intentan justificar la autoridad del estado en una base racional: El Estado ejerce un poder –que no es suyo- sino que es del conjunto de los ciudadanos, solo porque los ciudadanos delegan en el en base a diferentes criterios (algunos de los cuales veremos mas adelante). La base de la legitimidad de un Estado será cumplir con los requisitos que permiten la delegación del poder por parte de la sociedad. Dentro de las teorías del contrato podremos distinguir distintos tipos de legitimación según la noción que tengamos de la naturaleza humana, las causas que llevaron al contrato social, los fines y funciones del estado.... De este modo encontraremos desde posiciones que legitiman gobiernos autoritarios (fundamentados en la delegación del poder por parte de los hombres) como en Hobbes, posiciones que sólo legitiman gobiernos democráticos pero en un sentido restringido (fundamentados en la posesión de la propiedad privada y su defensa) como en Locke, hasta posiciones que sólo legitiman democracias representativas (fundamentadas en la voluntad general) como en Rousseau.

Actualmente la discusión sobre la legitimidad del Estado, se presenta en el marco de las teorías del contrato, que casi todos los teóricos comparten. En cambio la discusión se centra en analizar el sistema democrático y sus fundamentos para instaurar el mejor gobierno posible.

Leer máis textos>>